Oefentoets Vertering VWO

ADI
Toxicologen hebben onderzoek gedaan aan bepaalde stoffen die in ons voedsel zitten. Van die stoffen hebben zij berekend hoeveel je ervan binnen kunt krijgen zonder dat je er ziek van wordt. Deze hoeveelheid (in mg/kg lichaamsgewicht) wordt aangegeven met de ADI (Aanvaardbare Dagelijkse Inname). De ADI voor sulfiet is 0,7 mg/kg lichaamsgewicht.
Roos krijgt van opa een doosje rozijnen. Deze rozijnen bevatten gemiddeld 240 mg sulfiet per kg. Roos weegt 11 kilo. Een (kinder)handje rozijnen weegt gemiddeld 15 gram.

Hoeveel handjes rozijnen kan Roos eten zonder de ADI voor sulfiet te overschrijden?
1. Q S R P
2. R Q S P
3. Q R S P
4. Q R P S
5. R P Q S
6. R P S Q
1. A
2. B
3. C
1. A
2. B
3. C
4. D
5. E
1. A
2. B
3. C
1. Edammer kaas
2. Pindakaas
3. Gekookt ei
4. Bruin brood
5. Friet
6. Yoghurt
7. Chocolade puur
8. Rundergehakt
1. A
2. B
3. C
Welke bewering is juist?
1. Beide juist
2. Beide onjuist
3. Alleen 1 juist
4. Alleen 2 juist
Vertering
Afbeelding 14 geeft een vereenvoudigd overzicht van de vertering van voedsel en van de opname van een aantal verteringsproducten in bloed- en lymfevaten. Niet alle namen van voedingsstoffen en hun verteringsproducten zijn ingevuld.

Niet ingevuld zijn onder andere de volgende twaalf namen van voedingsstoffen en verteringsproducten:
fructose, galactose, glucose, glycerol, lactose, maltose, monoglyceride, linolzuur, lipiden, palmitinezuur, sacharose en zetmeel.

Bij welk getal zou je glucose invullen?
1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
Vertering
Afbeelding 14 geeft een vereenvoudigd overzicht van de vertering van voedsel en van de opname van een aantal verteringsproducten in bloed- en lymfevaten. Niet alle namen van voedingsstoffen en hun verteringsproducten zijn ingevuld.

Niet ingevuld zijn onder andere de volgende twaalf namen van voedingsstoffen en verteringsproducten:
fructose, galactose, glucose, glycerol, lactose, maltose, monoglyceride, linolzuur, lipiden, palmitinezuur, sacharose en zetmeel.

Bij welk getal zou je lipiden invullen?
1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
Sommige voedingsstoffen worden vanuit de dunne darm eerst in de lymfevaten opgenomen en vervolgens afgevoerd naar de grote bloedsomloop.

In welk van onderstaande bloedvaten worden deze voedingsstoffen het eerst aangetroffen?
1. in de bovenste holle ader
2. in de leverader
3. in de onderste holle ader
4. in de poortader
In afbeelding 15 is een dwarsdoorsnede van een darmvlok getekend. Drie delen zijn met de letters P, Q en R aangeduid.

Wat stellen de letters P, Q en R voor?
1. A
2. B
3. C
4. D
5. E
6. F
Over het transport van verteringsproducten in darmvlokken worden de volgende beweringen
gedaan:
1 de verteringsproducten die in het bloed worden opgenomen, zijn in het algemeen beter
oplosbaar in water dan verteringsproducten die in de lymfe worden opgenomen;
2 een deel van de verteringsproducten wordt via diffusie en een deel via actief transport uit
dekweefselcellen van de dunne darm in het bloed opgenomen;
3 het al dan niet verzadigd zijn van de vetzuren bepaalt of deze in de lymfe of in het bloed worden opgenomen.

Welke van deze beweringen is of welke zijn juist?
1. alleen bewering 1
2. alleen bewering 2
3. alleen bewering 3
4. alleen de beweringen 1 en 2
5. alleen de beweringen 1 en 3
6. de beweringen 1, 2 en 3
In welk type organel vindt hydrolyse van eiwitten meestal plaats?
1. celkern
2. endoplasmatisch reticulum
3. golgi-systeem
4. lysosoom
5. mitochondrium
6. ribosoom
Weefsels en organen van de mens
In afbeelding 2 is een dwarsdoorsnede van de romp van een mens weergegeven. Enkele delen van het lichaam zijn aangeduid met de letters K, L, M en N.

Welk orgaan is L?
1. A
2. B
3. C
4. D
5. E
6. F
Zetmeel heeft als molecuulformule (C6H10O5) n en is een verzamelnaam voor complexe polymere koolhydraten die in de natuur dienen als voedselreserve voor planten.

Welk koolhydraat heeft in dierlijke organismen een vergelijkbare functie?
1. A
2. B
3. C
4. D
De pancreas produceert endopeptidasen en twee typen exopeptidasen: carboxypeptidasen en aminopeptidasen.
Aminopeptidasen voeren een hydrolyse reactie uit aan het aminouiteinde van de keten.
In onderstaande afbeelding is de structuur van de twee uiteinden van een polypeptidemolecuul weergegeven. Vijf plaatsen zijn met een genummerde pijl aangegeven.

Op welke van deze plaatsen kan een carboxypeptidase de peptidebinding verbreken?
1. alleen op plaats 1
2. alleen op plaats 2
3. alleen op plaats 5
4. alleen op plaats 3 en 4
5. alleen op plaats 2 en 5
Vitamine D stimuleert de opname van calcium, een belangrijk bestanddeel van botten, vanuit het verteringsstelsel in het bloed.
Vanuit welk deel van het verteringsstelsel wordt vitamine D voornamelijk in het bloed opgenomen?
1. blinde darm
2. dikke darm
3. dunne darm
4. maag
Bolletjesslikkers

"Iedere week", signaleert chirurg F. van der Heijden van het Amsterdamse Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, "komt op de afdeling spoedeisende hulp wel een patiënt binnen die niet van zijn ingeslikte cocaïnebolletjes afkomt".
Op hun tocht door het verteringskanaal komen de bolletjes twee belangrijke obstakels tegen. Tussen de maag en de twaalfvingerige darm bevindt zich een kringspier, de maagportier, die voedsel doorlaat naar de dunne darm.
Een tweede barrière is een klep, de klep van Bauhin, op de plaats waar de dunne darm overgaat in de dikke darm.
Vorig jaar overleed één smokkelaar in het Gasthuis aan een overdosis en onlangs werd een patiënt blind nadat een bolletje was geknapt. Als dat gebeurt, komt zo'n 100-500 milligram cocaïne in het bloed, waardoor vaten verkrampen en de bloeddruk snel stijgt. Dat kan weer leiden tot een hersen- of hartinfarct. Andere symptomen zijn epileptische aanvallen en hallucinaties. Voor de meeste mensen, die gemiddeld 5 liter bloed hebben, is 200 milligram fataal.

Er wordt met een röntgenfoto vastgesteld, waar de bolletjes zich bevinden. Bekijk de afbeelding.
Waar bevinden zich de meeste bolletjes?
1. in de dikke darm
2. in de dunne darm
3. in de endeldarm
4. in de maag
5. in de twaalfvingerige darm
Volgens de tekst van de vorige vraag zijn er twee plaatsen waar de bolletjes kunnen blijven steken, bij de maagportier en bij de klep van Bauhin.
Als de bolletjes bij de klep van Bauhin blijven steken, kunnen ze een perforatie van de dunne darm veroorzaken.
Waardoor kan er wel een perforatie van de dunne darm ontstaan als de bolletjes blijven steken bij de klep van Bauhin, maar geen perforatie van de maag als ze blijven steken bij de maagportier?
1. De dunne darm heeft een veel groter wandoppervlak dan de maag
2. De dunne darmwand kan beter stoffen resorberen dan de maag.
3. De maag heeft een dikkere wand dan de dunne darm
4. De maag heeft een grotere inhoud dan de dunne darm.
Waardoor passeren de bolletjes de maagportier moeilijk?
1. doordat de bolletjes niet worden verteerd
2. doordat de eiwitvertering wordt geremd
3. doordat de pH door de cocaïne laag blijft
4. doordat er geen maagsap wordt afgegeven als er bolletjes in de maag komen
Korhoenders

Korhoenders zijn in ons land bijzonder schaars geworden. Alleen op de Sallandse heuvelrug komt nog een levensvatbare populatie voor. Jarenlang schommelde de stand daar rond de 30 broedparen, maar de populatie lijkt geleidelijk in omvang af te nemen. Vorig jaar werden in Salland nog maar 16 korhanen geteld.
Vroeger gebruikten de korhoenders vooral de randen van het natuurgebied, waarbij braakliggende landbouwgrond en kruidenrijke akkers een belangrijke rol speelden. Maar de moderne landbouw biedt geen levensmogelijkheden meer voor het korhoen. De soort is nu vooral op de Sallandse heuvelrug zelf aangewezen, waar de rode bosbes de belangrijkste voedselbron vormt. Bij de achteruitgang van het korhoen zou de hogere vossenstand een rol kunnen spelen. Anderen wijzen op de zachte kwakkelwinters, waarin veel larven en poppen van insecten beschimmelen, zodat er in het volgende voorjaar als de kuikens uit het ei kruipen, een te laag voedselaanbod voor de kuikens kan zijn. De kuikens leven de eerste weken vooral van dierlijk voedsel, zoals rupsen, spinnen, kevers, pissebedden en mieren. De volwassen dieren eten jonge heidescheuten, boomknoppen en rode en blauwe bosbessen.

Door moderne landbouwtechnieken zijn de kruidenrijke akkers bij de Sallandse heuvelrug verdwenen. Juist een hoge plantaardige diversiteit is van belang voor het korhoen.
Stoffen die in voedsel voorkomen zijn:
1 aminozuren
2 DNA
3 koolhydraten
4 vetten
5 mineralen
Voor welke stoffen is de plantaardige diversiteit in het voedsel voor het korhoen essentieel?
Je mag ervan uitgaan dat het korhoen dezelfde eisen stelt aan het voedselpakket als de mens.
1. 1 en 2
2. 1 en 3
3. 1, 2 en 5
4. 1, 4 en 5
5. alle genoemde stoffen
Waar komt het zuur vandaan dat in de maag een rol speelt bij de vertering?
1. Het ontstaat in de maagholte bij de vertering van vetten tot glycerol en vetzuren.
2. Het wordt gemaakt door de alvleesklier en komt via een afvoerbuis in de maagholte.
3. Het wordt gemaakt door de lever en komt via een afvoerbuis in de maagholte.
4. Het wordt gemaakt door maagwandkliertjes en komt via afvoerbuisjes in de maagholte.
In welke organen kan zetmeel worden afgebroken tot maltose?
1. Mondholte
2. Maag
3. Twaalvingerige darm
4. Alvleesklier
5. Darmen
Welke stoffen kunnen voorkomen in alvleessap?
1. Maltose
2. Peptidase
3. Lipase
4. NaHCO3
5. Amylase
Welke stof (die aan je urine wordt afgegeven) komt vrij bij de dissimilatie van aminozuren in je lever?
Hoe noemen we de stof die door een enzym wordt omgezet?
Welk orgaan is onderdeel f?
Welk orgaan is onderdeel i?
1. I
2. II
3. III
4. IV