Begrippenlijst "Onderzoek doen Nectar Havo 4 Biologie"

actief transport	transport waarvoor energie nodig is
biotechnologie	verzamelnaam van alle technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te vervaardigen voor de mens
blind onderzoek	een onderzoek waarbij de proefpersoon niet weet of hij de placebo of het echte medicijn krijgt toegediend
celmembraan	dun vlies rondom cel bestaande uit twee lagen fosfolipiden
concentratie	de hoeveelheid opgeloste stoffen
controlegroep	een controlegroep is bij wetenschappelijk onderzoek naar de werking of het effect van een bepaalde 'interventie' een groep met dezelfde kenmerken als de groep waarbij de interventie wordt verricht, maar waarbij de interventie niet wordt verricht. Op deze manier kan worden uitgesloten dat een waargenomen effect niet te wijten is aan spontane veranderingen.
diffusie	verplaatsing van een stof van een hoge concentratie naar een lage concentratie
dubbelblind onderzoek	een onderzoek waarbij de proefpersoon en de onderzoeker niet weet of de proefpersoon de placebo of het echte medicijn krijgt toegediend
endocytose	het opnemen van stoffen via membraanblaasjes de cel in
eukaryoot	bij dit organisme ligt het DNA in de celkern (cel bevat organellen)
exocytose	het afgeven van stoffen via membraanblaasjes de cel uit
externe milieu	de omgeving van een organisme
flagel	een zweepstaart
fosfolipide	bouwsteen van het celmembraan, bevat een hydrofobe staart en hydrofiele kop
hydrofiel	waterminnend
hydrofoob	waterafstotend
hypertoon	de osmotische waarde van het externe milieu is hoger t.o.v. het interne milieu
hypothese	een mogelijke verklaring voor een bepaald natuurwetenschappelijk verschijnsel; veronderstelling
hypotoon	de osmotische waarde van het externe milieu is lager t.o.v. het interne milieu
interne milieu	de weefselvloeistof inclusief het bloedplasma
isotoon	de osmotische waarde van het interne en externe milieu is gelijk
micro-organismen	alle organismen die te klein zijn om met het blote oog waar te nemen, zoals bacterie en schimmel
osmose	diffusie van water door een semi-permeabel membraan
osmotische waarde	totale hoeveelheid opgeloste deeltjes in een bepaalde volume-eenheid
passief transport	transport waarvoor geen energie nodig is
pasteuriseren	is een proces in de voedselindustrie dat schadelijke bacteri‘n in aan bederf onderhevige voedselproducten vernietigt door het voedsel kort te verhitten, zonder het product te beschadigen.
pathogeen	ziekteveroorzakend
permeabel	doorlaatbaar
placebo	een nepmedicijn
plasmolyse	verschijnsel waarbij de cel(membraan) loslaat van de celwand
porie-eiwit	membraaneiwit die stoffen van een hoge naar een lage concentratie vervoert
prokaryoot	organismen waarvan de cel(len) geen kernmembraan bevat(ten), zoals bacteriën
recombinant-DNA-techniek	techniek waarbij delen van het DNA van verschillende organismen bij elkaar gebracht worden
rijk	een domein wordt ingedeeld in rijken
selectief permeabel	bepaalde stoffen gaan selectief door het membraan, andere stoffen worden tegen gehouden
semi-permeabel membraan	membraan dat alleen water doorlaat en geen opgeloste stoffen (half-doorlaatbaar)
sporen	(voortplantings)cel die zich tot een individu kan ontwikkelen zonder eerst te versmelten met een andere cel. Sporen worden geproduceerd door planten, schimmels en sommige protozoën. Bij bacteriën spreekt men ook van spore als de bacteriecel zich ingekapseld heeft.
steriliseren	s een met pasteuriseren vergelijkbaar proces met een veel hogere temperatuur waardoor de smaak sterk verandert omdat de eiwitten in het gesteriliseerde product door de hoge temperatuur chemische wijzigingen ondergaan
transgeen	een transgeen organisme is een organisme dat een vreemd gen (een transgen) in zijn erfelijk materiaal draagt
turgor	druk van de cel op de celwand
UHT-methode	Ultra High Temperature, een machine blaast superhete stoom waardoor bacterien de temperatuurshock niet overleven in het voedsel (conserveringsmethode)
virus	ziekteverwekker die niet uit cellen bestaat, maar erfelijk materiaal (DNA of RNA) omgeven door een eiwitmantel
voedselinfectie	een ontsteking door bacterien in je darmstelsel
voedselvergiftiging	bacterien en schimmels geven gifstoffen af in bedorven voedsel, waarvan je ziek kunt worden