Hoe noemen we een elektrisch signaaltje dat van een zintuig af komt?

Geluid komt je oor binnen. In welk rijtje staan de onderdelen die het geluid tegenkomt in de juiste volgorde?

De hoornlaag en kiemlaag samen noemen we de ......................................

In welke huidlaag liggen de bloedvaten?

In welke huidlaag moet de inkt van een tatoeage gespoten worden, zodat deze tatoe blijvend is?

In de afbeelding hiernaast is schematisch weergegeven hoe enkele zenuwcellen impulsen geleiden vanuit de huid naar een spier. De pijlen geven de richting van de impulsen aan.

Treedt als gevolg van deze impulsen een reflex op of een bewuste beweging?

Als de smaakzintuigen in de tong worden geprikkeld, worden er impulsen geleid naar het centrale zenuwstelsel. In een bepaald deel van het centrale zenuwstelsel worden deze impulsen verwerkt, zodat de gewaarwording 'zoet' optreedt.

In welk deel van het centrale zenuwstelsel gebeurt dit?

De impulsen vanuit de smaakzintuigcellen worden naar een deel van het centrale zenuwstelsel geleid en daar verwerkt.

Zijn daarbij gevoelszenuwcellen betrokken? En zijn daarbij schakelcellen betrokken?

De suikers die bij de afbraak van zetmeel ontstaan, worden vanuit de dunne darm door het bloed naar de lever gevoerd.
In de lever worden deze suikers omgezet in glycogeen en daarna opgeslagen.

Waar in het lichaam wordt nog meer veel glycogeen opgeslagen?

In de wand van de rechter hartboezem bevindt zich de zogenaamde sinusknoop. Deze sinusknoop geeft impulsen af die door uitlopers van zenuwcellen over de hartspier geleid worden. Door deze impulsen trekt het hart samen: eerst de boezems, dan de kamers. Het aantal malen dat het hart per minuut samentrekt wordt het hartritme genoemd.

Worden de impulsen uit de sinusknoop over het hart geleid door uitlopers van bewegingszenuwcellen, van gevoelszenuwcellen of van schakelcellen?

De twee hormonen die geproduceerd worden door de eilandjes van Langerhans zijn insuline en .........

Gemiddeld genomen begint de puberteit bij jongens in Nederland als ze elf jaar zijn. Bij sommige kinderen raakt die ontwikkeling verstoord. Daardoor komen zij eerder in de puberteit, soms al vóór hun achtste jaar. Dit wordt veroorzaakt doordat de hypofyse niet goed werkt.



De afbeelding is een doorsnede van het hoofd. Welk orgaan geeft de hypofyse aan?

Het knipperen met de ogen wordt de ooglidreflex genoemd. Bij het optreden van deze reflex spelen zenuwuiteinden in de buitenste laag van het oog een rol. De zenuwuiteinden worden onder andere geprikkeld als deze laag te droog wordt.

Van welk type zenuwcellen maken deze zenuwuiteinden deel uit?

Als de urineblaas vol is gaan er impulsen via zenuwen naar het ruggenmerg.Via het ruggenmerg gaan daarna impulsen naar een bepaald gebiedje in de grote hersenen.Vanuit dit gebiedje gaan er impulsen naar het plascentrum in de hersenstam. Dat plascentrum geeft impulsen af, die het plassen op gang brengen. Bij het plassen zijn twee soorten spieren betrokken: de kringspier bij de uitgang van de blaas en de spieren in de blaaswand, die de blaas leegdrukken.



In de afbeelding is een gedeelte van het centrale zenuwstelsel van de mens weergegeven. Het plascentrum ligt in de hersenstam.

Welk cijfer geeft het gedeelte van het centrale zenuwstelsel aan waarin het plascentrum ligt?

De letters P, Q en R geven zenuwcellen aan.



Welke letter in de afbeelding geeft een schakelcel aan?

In de afbeelding is de bouw van een oog weergegeven.
Welke letter geeft het hoornvlies aan? En welke letter geeft de ooglens aan?

Veel mensen hebben op latere leeftijd een leesbril nodig, omdat ze niet meer goed dichtbij kunnen zien.

Waardoor hebben oudere mensen vaak een bril nodig om te kunnen lezen?

Een veel ernstiger afwijking die ook vooral bij oudere mensen voorkomt, is maculadegeneratie of MD. Dit ontstaat als zintuigcellen in de gele vlek afsterven. Hierdoor gaan mensen steeds slechter zien in het midden van het gezichtsveld (zie de afbeelding).



Hoe heten de zintuigcellen die door MD afsterven? En in welke laag van het oog bevinden ze zich?

In de afbeelding is schematisch een doorsnede van het oor weergegeven.



Welke letter geeft het deel van het oor aan waarin geluidsprikkels worden omgezet in impulsen?

Waar in het oor bevindt zich het trommelvlies?

Er wordt met een camera een foto gemaakt van een iris. Door het felle flitslicht trekken de kringspieren in de iris zich samen.

Verandert dan de grootte van de pupil?

Bij het ouder worden kunnen er door veranderingen in het glasachtig lichaam scheurtjes ontstaan in het netvlies. Er kan dan vocht tussen het netvlies en het vaatvlies komen. Dit wordt een netvliesloslating genoemd. Het deel van het netvlies dat losgelaten is, kan niet meer goed functioneren. Wanneer een netvliesloslating niet wordt behandeld, kan dat leiden tot slecht zien of zelfs tot blindheid.

Brahim en Coby maken een werkstuk over oogafwijkingen en bespreken samen de gevolgen van een netvliesloslating.

Brahim beweert: “Als gevolg van een netvliesloslating kan de lens niet meer accommoderen.”
Coby beweert: “Als gevolg van een netvliesloslating kunnen lichtprikkels niet meer goed omgezet worden in impulsen.”

Zijn de beweringen van Brahim en Coby juist?

Elke keer als je met je ogen knippert, wordt traanvocht over de ogen verspreid. Als de traanklieren niet voldoende traanvocht produceren, ontstaan ‘droge ogen’. De ogen worden dan rood en branderig. Het voelt aan alsof er steeds iets in de ogen zit. Door te weinig traanvocht kan de buitenste, doorzichtige laag van het oog beschadigd raken.

Hoe heet deze buitenste, doorzichtige laag van het oog?

In de afbeelding hieronder zijn onder andere enkele delen van het oog weergegeven.



Welke letter geeft de plaats van een traanklier aan?

Bij oudere mensen vermindert soms het gezichtsvermogen doordat de gele vlek wordt aangetast.



In welk gebied bevindt zich de genoemde aantasting?

De afbeelding geeft een gedeelte van het hoofd van een mens weer.



Iemand praat tegen je. Daardoor gaan bepaalde delen in je gehoororgaan trillen. Door deze trillingen hoor je wat er wordt gezegd.

Welke zijn de nummers van deze trillende delen?

In je oog gaat het licht achtereenvolgens de route

Een vleermuis gebruikt echolocatie voor het opsporen van vliegende prooien zoals insecten. Daarbij maakt de vleermuis geluiden die weerkaatst worden door de omgeving. Door het opvangen van de weerkaatste geluiden bepaalt het dier waar de insecten zich bevinden. De vleermuis vliegt er dan op af om ze op te eten.
De vleermuis gebruikt spieren om de geluiden te maken. Deze spieren laten de stembanden bewegen en worden snelle spieren genoemd omdat ze wel 160 keer per seconde kunnen samentrekken.

Welke zenuwcellen geven impulsen aan de snelle spieren?

Een vleermuis gebruikt echolocatie voor het opsporen van vliegende prooien zoals insecten. Daarbij maakt de vleermuis geluiden die weerkaatst worden door de omgeving. Door het opvangen van de weerkaatste geluiden bepaalt het dier waar de insecten zich bevinden. De vleermuis vliegt er dan op af om ze op te eten.
De vleermuis gebruikt spieren om de geluiden te maken. Deze spieren laten de stembanden bewegen en worden snelle spieren genoemd omdat ze wel 160 keer per seconde kunnen samentrekken.

De gehoorzintuigcellen vangen de teruggekaatste geluiden op en zetten ze om in impulsen die naar de hersenen worden geleid.

Waar in de hersenen worden deze impulsen verwerkt tot een bewuste waarneming van geluid?

De brandharen van een brandnetel kunnen bij aanraking jeuk, pijn en blaasjes op de huid veroorzaken.
In de afbeelding zie je een stukje huid met zo’n blaasje. In het blaasje bevindt zich vocht tussen de twee lagen van de opperhuid.


Geef de namen van deze twee huidlagen.

De pupil van het oog kan groter of kleiner worden, afhankelijk van de omstandigheden.
Veel fotocamera’s kunnen zo ingesteld worden dat de flitser vlak voor het maken van een foto een aantal kleine flitsen geeft. Hierdoor worden de pupillen kleiner en zijn de ogen op de foto niet rood.

Rode ogen op foto’s ontstaan als flitslicht weerkaatst wordt door bloedvaten in het oog. In het oog liggen bloedvaten onder andere in het vaatvlies.



Welke letter in de afbeelding geeft het vaatvlies aan?

De pupil wordt kleiner door het samentrekken van spieren in de iris. In de iris bevinden zich kringspieren en lengtespieren.

Door het samentrekken van welke spieren wordt de pupil kleiner?

Als de endeldarm voller wordt, oefent de ontlasting steeds meer druk uit op de wand. Dit heeft een reflex tot gevolg waardoor de buitenste sluitspier bij de anus zich meer gaat samentrekken om de ontlasting binnen te houden.
Om deze reflex te laten optreden worden impulsen langs drie typen zenuwcellen geleid: bewegingszenuwcellen, gevoelszenuwcellen en schakelcellen.

In welke volgorde worden de impulsen dan langs deze zenuwcellen geleid?

Mensen met albinisme maken in de huid, in het haar en in de ogen te weinig pigment. De huid en het haar zijn daardoor erg licht van kleur.
In de afbeelding zie je een stukje huid.


De letter P geeft de laag aan met cellen die pigment maken. Hoe heet deze laag van de opperhuid?

In de afbeelding zie je een doorsnede van een deel van een oog.
Iemand met albinisme heeft rode ogen. Dit is het gevolg van het ontbreken van pigment in het deel dat is aangegeven met de letter Q. Je ziet dan de rode kleur van het bloed in dit deel.

Hoe heet Q?

Mensen met tinnitus ‘horen’ voortdurend een piepend of suizend geluid dat er in werkelijkheid niet is. Er worden dan impulsen vanuit het oor doorgegeven aan de hersenen, zonder dat de zintuigcellen in het oor geprikkeld zijn door geluid.



Welke letter in de afbeelding geeft het deel aan dat impulsen vanuit het oor naar de hersenen geleidt?

Hoe heten de twee lagen van de opperhuid die volgens de afbeelding zijn aangetast bij een eerstegraads verbranding?

Tetanus is een ziekte die wordt veroorzaakt door bacteriën. Ze produceren een giftige stof die pijnlijke spierkrampen veroorzaakt. De bacteriën komen vooral voor in aarde en straatvuil. Om te beschermen tegen tetanus worden kinderen voordat ze één jaar oud zijn, tegen de ziekte ingeënt met een vaccin. Als ze vier en negen jaar oud zijn, worden ze nogmaals ingeënt. Daarna zijn ze ongeveer tien jaar immuun voor tetanus.

Het tetanusgif kan vanuit het bloed in uitlopers van zenuwcellen terechtkomen en via het zenuwstelsel verspreid worden. Roberto wordt door een hond in zijn arm gebeten en raakt besmet met tetanusbacteriën. Het tetanusgif komt in zijn centraal zenuwstelsel terecht via uitlopers in een armzenuw.

Welk deel van zijn centraal zenuwstelsel wordt dan als eerste bereikt?

Taaislijmziekte is een ziekte waarbij slijm dat in het lichaam wordt gemaakt, abnormaal dik en taai is. Dit veroorzaakt problemen in verschillende orgaanstelsels.

Bij veel mensen met taaislijmziekte werkt de alvleesklier niet goed. Dit kan een vorm van suikerziekte tot gevolg hebben. De alvleesklier maakt dan niet voldoende hormonen voor het regelen van het glucosegehalte van het bloed.

Hoe heten deze hormonen?

In informatie 1 staat dat een arts sneetjes in de buikwand maakt en daarbij onder andere door een vetlaag snijdt.

Waar bevindt dit vet zich?

In informatie 3.1 is sprake van uitlopers van zenuwcellen. Hoe heten die zenuwcellen?

In de afbeelding zie je een stukje van de huid.



Welke letter geeft een talgklier aan?

In het oor worden prikkels omgezet in impulsen.



Welke letter geeft het deel van het oor aan waarin prikkels worden omgezet in impulsen?

Het oor heeft als taak prikkels op te vangen. Wat is de adequate prikkel voor het oor?

De snorharen van een reuzenotter spelen een rol bij het jagen op prooien. Met welk type zenuwcel staan de zintuigcellen van deze snorharen direct in verbinding?

Atropine is een stof die gebruikt wordt bij oogonderzoek. Als atropine in een oog wordt gedruppeld, wordt de pupil zo groot mogelijk.

Rondom de lens achter de pupil bevindt zich een spier die het accommoderen regelt. Als atropine in de ogen wordt gedruppeld, ontspannen deze spieren zich. De lenzen worden dan zo plat mogelijk. Heeft dit gevolgen voor het scherp zien?

Onder normale omstandigheden wordt de pupil groot als er weinig licht is. Deze verandering van de pupil is onbewust.

Hoe wordt zo’n snelle, onbewuste reactie genoemd?

Atropine is een stof die gebruikt wordt bij oogonderzoek. Als atropine in een oog wordt gedruppeld, wordt de pupil zo groot mogelijk.

In de afbeelding worden twee typen spiertjes in de iris aangegeven.



Door het samentrekken van spieren in de iris verandert de pupilgrootte als er atropine in het oog wordt gedruppeld.
Welke spieren trekken zich dan samen?

Net als dieren hebben mensen een biologische klok, een soort ingebouwde klok die regelt wanneer je slaap of honger krijgt.
Onderzoekers hebben ontdekt dat er in het netvlies behalve staafjes en kegeltjes nog andere lichtgevoelige cellen liggen. Deze cellen bevatten stoffen die cryptochromen worden genoemd. Als de cellen met cryptochromen geprikkeld worden door licht, gaan impulsen naar een bepaald gebiedje in de hersenen waarvan men vermoedt dat het de biologische klok regelt.



In de afbeelding is schematisch een doorsnede van een oog weergegeven. Welke letter geeft het deel aan waarin zich de lichtgevoelige cellen met cryptochromen bevinden?

Welke letter geeft de hersenstam aan?